Η Πλατεία Δημαρχείου, άλλοτε η «καρδιά» της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της Ηγουμενίτσας, σήμερα μοιάζει περισσότερο με μια χαμένη ευκαιρία παρά με το αστικό τοπόσημο που θα μπορούσε – και θα έπρεπε – να είναι. Από χώρος ζωντανός, πράσινος και ασφαλής για μικρούς και μεγάλους, έχει μετατραπεί σε μια υπολειτουργική πλατεία, χωρίς χαρακτήρα, χωρίς προοπτική και – το σημαντικότερο – χωρίς να καλύπτει τις ανάγκες της σύγχρονης πόλης.
Μνήμες από μια άλλη εποχή
Όσοι μεγάλωσαν στην Ηγουμενίτσα θυμούνται την Πλατεία Δημαρχείου με νοσταλγία. Ένας χώρος γεμάτος πράσινο, περικυκλωμένος από ψηλά δέντρα που λειτουργούσαν ως φυσική περίφραξη, προσφέροντας όχι μόνο ομορφιά αλλά και ασφάλεια. Μια πλατεία διπλή – με τη μικρή και τη μεγάλη πλευρά της – που φιλοξενούσε καθημερινά παιχνίδια, ποδόσφαιρο, ποδήλατα, και γέλια παιδιών.
Οι γιορτινές περίοδοι, ιδίως τα Χριστούγεννα, μετέτρεπαν την πλατεία σε σημείο αναφοράς για όλη την πόλη. Το ψηλό φωτισμένο δέντρο, η φάτνη, οι μελωδίες της φιλαρμονικής – όλα δημιουργούσαν μια ατμόσφαιρα ζεστασιάς και χαράς. Παράλληλα, τα παγκάκια ήταν πάντα γεμάτα με ανθρώπους όλων των ηλικιών. Η πλατεία δεν ήταν μόνο χώρος ψυχαγωγίας, ήταν και σημείο κοινωνικής συνεύρεσης.
Από τις υποσχέσεις… στην απογοήτευση
Η απόφαση για κατεδάφιση της παραδοσιακής πλατείας, αν και προκάλεσε αντιδράσεις, συνοδεύτηκε από υποσχέσεις για μια «νέα εποχή». Σύγχρονο design, υποδομές που θα εξυπηρετούν τον πολίτη, ακόμα και υπόγειο πάρκινγκ για την αποσυμφόρηση του κέντρου της πόλης. Η ανακαίνιση παρουσιάστηκε ως έργο πνοής.
Ωστόσο, η πραγματικότητα αποδείχθηκε πολύ διαφορετική. Οι υποδομές που σχεδιάστηκαν δεν υλοποιήθηκαν ποτέ στο σύνολό τους. Το υπόγειο πάρκινγκ μετατράπηκε σε υπόγειες τουαλέτες, οι οποίες λειτούργησαν για μικρό χρονικό διάστημα και σήμερα παραμένουν κλειδωμένες, εγκαταλελειμμένες και εν τέλει άχρηστες. Το σιντριβάνι, αγαπημένο στοιχείο της παλιάς πλατείας, δεν ανακατασκευάστηκε ποτέ. Λουλούδια και λίγες σύγχρονες παρεμβάσεις δεν κατάφεραν να δώσουν ξανά πνοή στον χώρο.
Το χειρότερο όμως είναι ότι η πλατεία, σήμερα, δεν έχει περίφραξη. Ένα άλλοτε προστατευμένο μέρος για παιδιά, έχει πλέον ανοιχτεί πλήρως στην κυκλοφορία και τη φασαρία, χάνοντας τον χαρακτήρα της ως χώρου ασφαλούς παιχνιδιού. Οι γονείς διστάζουν να αφήσουν τα παιδιά τους να παίξουν ελεύθερα. Το πράσινο έχει περιοριστεί, τα σημεία σκίασης είναι ελάχιστα, και το ίδιο το αστικό τοπίο μοιάζει «ψυχρό», αποκομμένο από την ανθρώπινη διάσταση που χαρακτήριζε την παλιά πλατεία.
Μια χαμένη ευκαιρία για την πόλη
Σε μια περίοδο που πολλές πόλεις στην Ελλάδα – αλλά και παγκοσμίως – στρέφονται ξανά σε πιο ανθρώπινα αστικά κέντρα, με πράσινες ζώνες, χώρους για πεζούς, κοινωνικά σημεία συνάντησης και παιδικές χαρές, η Ηγουμενίτσα φαίνεται να έχει μείνει πίσω. Η Πλατεία Δημαρχείου θα μπορούσε να είναι η βιτρίνα της πόλης. Ένας τόπος συνάντησης πολιτών και επισκεπτών, ένα σημείο που να συνδυάζει τη λειτουργικότητα με την αισθητική, το παρελθόν με το μέλλον.
Αντί γι’ αυτό, έχουμε έναν άδειο, ουδέτερο χώρο. Έναν χώρο που ούτε συντηρεί τις παλιές του αναμνήσεις, ούτε γεννά καινούργιες. Έναν χώρο που δεν λειτουργεί πια ως πλατεία – με την κοινωνική, πολιτιστική και ψυχαγωγική έννοια του όρου.
Μήπως ήρθε η ώρα για νέα ανακατασκευή;
Το ερώτημα πλέον είναι επιτακτικό: Μήπως ήρθε η ώρα να ξαναδούμε την Πλατεία Δημαρχείου με φρέσκια ματιά; Όχι απλώς ως τεχνικό έργο, αλλά ως συλλογικό όραμα για το τι είδους πόλη θέλουμε να είμαστε. Μια πόλη που επενδύει στον δημόσιο χώρο ως χώρο κοινωνικότητας, ασφάλειας και ποιότητας ζωής. Μια πόλη που σέβεται την ιστορία της, αλλά και κοιτάζει μπροστά με φαντασία και δημιουργικότητα.
Η επανασχεδίαση της πλατείας θα μπορούσε να περιλαμβάνει:
-
Αναβίωση του πράσινου και σκιασμένων χώρων.
-
Καθαρή διάκριση ζωνών: παιδικής χαράς, αναψυχής, εκδηλώσεων.
-
Επαναφορά περιμετρικής ασφάλειας (χωρίς να αποκλείει την προσβασιμότητα).
-
Σύγχρονες υποδομές με πραγματική χρηστικότητα (π.χ. σιντριβάνι, παγκάκια, σημεία φόρτισης, Wi-Fi).
-
Ενίσχυση του φωτισμού και της καθαριότητας.
-
Δημιουργία χώρου για πολιτιστικές δράσεις και εκθέσεις.
Μια τέτοια πλατεία δεν θα είναι απλώς ένας όμορφος χώρος – θα είναι επένδυση στο αστικό περιβάλλον, την κοινωνική συνοχή και την τοπική ταυτότητα.
Η πολιτική βούληση και η συμμετοχή των πολιτών
Καμία ουσιαστική αλλαγή δεν μπορεί να γίνει χωρίς πολιτική βούληση. Οι τοπικές αρχές καλούνται να επανεξετάσουν την κατάσταση και να ακούσουν τις φωνές των πολιτών, που επί χρόνια βλέπουν έναν ιστορικό χώρο να παραμένει ανεκμετάλλευτος. Όμως και οι ίδιοι οι πολίτες οφείλουν να διεκδικήσουν ενεργά μια καλύτερη πλατεία – με προτάσεις, διαβούλευση και συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο.
Η Πλατεία Δημαρχείου δεν είναι ένα έργο «πολυτελείας». Είναι αναγκαιότητα. Είναι σύμβολο. Και, ίσως, είναι και μια ευκαιρία επανεκκίνησης για την ίδια την Ηγουμενίτσα.
