Σημαντικές δυνατότητες κοινωνικής παρέμβασης αποκτούν πλέον οι δήμοι σε ολόκληρη τη χώρα, καθώς θεσμοθετείται η δυνατότητα χορήγησης επιδόματος γέννησης έως 3.000 ευρώ για κάθε παιδί. Πρόκειται για μια ρύθμιση που για χρόνια συζητούνταν σε επίπεδο προθέσεων, αλλά πλέον αποκτά σαφές και δεσμευτικό νομικό υπόβαθρο.
Η κατεύθυνση αυτή είχε παρουσιαστεί ήδη από τον υπουργό Εσωτερικών, Θεόδωρο Λιβάνιο, στο ετήσιο συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας που πραγματοποιήθηκε στην Αλεξανδρούπολη. Εκεί είχε τονιστεί ότι η κυβέρνηση προχωρά σε ένα νέο μοντέλο, στο οποίο η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα έχει αυξημένο ρόλο στη χάραξη πολιτικών στήριξης της οικογένειας και της γεννητικότητας.
Η σχετική πρόβλεψη ενσωματώνεται πλέον στον νέο Κώδικα Λειτουργίας της Αυτοδιοίκησης. Ειδικότερα, στο άρθρο 171 του τέταρτου βιβλίου, προβλέπεται ότι οι δήμοι μπορούν, με απόφαση των δημοτικών τους συμβουλίων, να χορηγούν εφάπαξ χρηματική ενίσχυση σε περιπτώσεις γέννησης παιδιού από μόνιμους κατοίκους ή δημότες τους. Το ανώτατο ποσό της παροχής καθορίζεται στα 3.000 ευρώ ανά τέκνο, ενώ τα κριτήρια ένταξης —οικονομικά, κοινωνικά ή πληθυσμιακά— ορίζονται σε τοπικό επίπεδο.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το καθεστώς προστασίας που συνοδεύει το επίδομα. Το χρηματικό βοήθημα χαρακτηρίζεται αφορολόγητο και ακατάσχετο, δεν υπόκειται σε συμψηφισμό με οφειλές προς το Δημόσιο, ασφαλιστικούς οργανισμούς, δήμους ή πιστωτικά ιδρύματα και δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό άλλων κοινωνικών παροχών. Με άλλα λόγια, το ποσό καταβάλλεται στο ακέραιο στους δικαιούχους.
Αν και η ρύθμιση θεσμοθετείται τώρα σε πανελλαδική βάση, ορισμένοι δήμοι είχαν ήδη υιοθετήσει ανάλογες πολιτικές τα προηγούμενα χρόνια. Ενδεικτικά, ο Δήμος Ηρακλείου Αττικής χορηγεί από το 2020 επίδομα 1.000 ευρώ για το πρώτο παιδί, ενώ αντίστοιχα μέτρα έχουν εφαρμοστεί και σε άλλους δήμους.
Το τελευταίο διάστημα, μάλιστα, παρατηρείται αυξημένη κινητικότητα. Δήμοι όπως τα Άγραφα και το Νότιο Πήλιο έχουν αποφασίσει τη χορήγηση επιδόματος στο ανώτατο όριο των 3.000 ευρώ, ενώ σχετικές συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη και σε άλλες περιοχές της χώρας, μεταξύ των οποίων η Καλλιθέα, η Λυκόβρυση – Πεύκη και ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Δήμος Ακτίου – Βόνιτσας έχει θεσπίσει επίδομα 1.100 ευρώ ανά παιδί, ενώ οικονομική ενίσχυση 1.000 ευρώ παρέχουν επίσης οι Δήμοι Νάουσας και Σερβίων.
Παράλληλα με τα επιδόματα γέννησης, αρκετοί δήμοι αναπτύσσουν ένα ευρύτερο πλέγμα κοινωνικών παρεμβάσεων. Ενδεικτικά, υπάρχουν προγράμματα στήριξης μαθητών, οικονομικές ενισχύσεις για φοιτητές, καθώς και παροχές προς ευάλωτες κοινωνικές ομάδες ή νέους επιστήμονες.
Το συμπέρασμα είναι ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποκτά πλέον ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση κοινωνικής πολιτικής. Με το νέο θεσμικό πλαίσιο να δίνει τη δυνατότητα εφαρμογής του επιδόματος γέννησης ανά πάσα στιγμή, το ενδιαφέρον στρέφεται πλέον στις αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων. Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι εάν και πότε ο Δήμος Ηγουμενίτσας θα αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα, στο πλαίσιο της στήριξης των νέων οικογενειών και της αντιμετώπισης του δημογραφικού ζητήματος.
